در شأن نزول اين سوره مي خوانيم:
عاص بن وائل كه از سران مشركان بود پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم را به هنگام خارج شدن از مسجد الحرام ملاقات كرد، هنگامي كه عاص بن وائل وارد مسجد شد به او گفتند: با كه صحبت مي كردي؟
گفت: با اين مرد ابتر! اين تعبير را به خاطر اين انتخاب كرد كه «عبد الله» پسر پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم از دنيا رفته بود و عرب كسي را كه پسر نداشت «ابتر» ( بلا عقب مي ناميد) و لذا قريش اين نام را بعد از فوت پدر پيامبر براي حضرت انتخاب كرده بود (سوره فوق نازل شد و پيغمبر اكرم صلي الله عليه وآله و سلم رابه نعمت هاي بسيار و كوثر بشارت داد و دشمنان او را ابتر خواند)
توضيح اين كه پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله وسلم دو فرزند پسر از بانوي گرامي اسلام، حضرت خديجه سلام الله عليها داشت يكي قاسم و ديگري طاهر كه او را عبدالله نيز مي ناميدند و اين هر دو، در مكه از دنيا رفتند و پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فاقد فرزند پسر شد اين موضوع زبان بد خواهان قريش را گشود. كلمه «ابتر» را براي حضرتش انتخاب كردند. پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم در سال هشتم هجري در مدينه از ماريه قبطيه، صاحب فرزند ذكور ديگري به نام ابراهيم شد، اتفاقا او نيز قبل از آن كه به دو سالگي برسد چشم از  پوشيد و وفات او قلب پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم را آزرد آنها طبق سنت خود براي فرزند پسر اهميت فوق العاده اي قائل بودند و او را تداوم بخش برنامه هاي پدر مي شمردند. بعد از اين ماجرا آنها فكر مي كردند با رحلت پيغمبر اكرم صلي الله عيله و آله و سلم برنامه هاي او به خاطر نداشتن فرزند ذكور تعطيل خواهد شد و خوشحال بودند.
سوره كوثر نازل شد و خداوند در اين سوره به طور اعجاب آميزي به آنها پاسخ گفت: و خبر داد كه دشمان او ابتر خواهند بود و برنامه اسلام و قرآن هرگز قطع نخواهد شد. بشارتي كه در اين سوره داده شد از يک سو ضربه اي بود بر اميدهاي دشمنان اسلام و از سوي ديگر تسلي خاطري براي رسول الله بود كه بعد از شنيدن آن لقب زشت و توطئه دشمنان، قلب پاكش غمگين و مكدر شده بود.[1]
كوثر يک معني جامع دارد و آن، خير وسيع و فراوان است و مصاديق آن زياد است ولي بسياري از  بزرگان علماي شيعه وجود مبارک فاطمه الزهراء سلام  الله عليها را يكي ا ز روشنترين مصداقهاي آن دانسته اند چرا كه شأن نزول آيه مي گويد: آنها پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم را متهم مي كردند كه بلا عقب است.

قرآن مجيد ضمن نفي سخن آنها مي گويد: ما به تو كوثر داديم.
از اين تعبير استفاده مي شود كه اين خير كثير، همان فاطمه زهراء سلام الله عليها است زيرا نسل و ذريه پيامبر صلي الله عيله و آله و سلم به وسيله همين دختر گرامي در جهان انتشار يافت، نسلي كه نه تنها فرزندان جسماني پيغمبر بودند، بلكه آيين او و تمام ارزشهاي اسلام را حفظ كردند و به آيندگان ابلاغ نمودند نه تنها امامان معصوم اهل بيت عليهم السلام كه آنها حساب مخصوص به خود دارند، بلكه هزاران نفر از فرزندان فاطمه سلام الله عليها در سراسر جهان پخش شدند كه در ميان آنها علماي بزرگ نويسندگان، فقها، محدثان، ‌مفسران، والامقام و فرماندهان عظيم بودند كه با ايثار و فداكاري در حفظ آيين اسلام كوشيدند.
در اينجا به بحث جالبي از فخر رازي برخورد مي كنيم كه در ضمن تفسيرهاي مختلف كوثر مي گويد:
قول سوم اين است كه اين سوره به عنوان رد بر كساني نازل شده كه عدم وجود اولاد را بر پيغمبر اكرم خرده مي گرفتند. بنابراين معناي سوره اين است كه خداوند به او نسلي مي دهد كه در طول زمان باقي مي ماند. ببين چه تعداد از اهل بيت را شهيد كردند در عين حال جهان مملو از آنهاست اين درحالي است كه از بني اميه (كه دشمنان اسلام بودند) شخصي قابل ذكري در دنيا باقي نمانده، پس بنگر و ببين چقدر از علماي برزگ در ميان آنهاست.
مانند «باقر عليه السلام» و «صادق عليه السلام» و «رضا عليه السلام» و «نفس زكيه» و ... [2]
كوثر كه به پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم عنايت شده است. همان كثرت نسل و ذريه آن حضرت است، پس مراد از كوثر  يا فقط كثرت ذريه آن حضرت است و يا مراد از كوثر خير بسيار است.
كه در ضمن آن كثرت نسل پيامبر نيز مورد نظر است، زيرا اگر كثرت نسل پيامبر ملحوظ نباشد، آيه اخير

«أن شانئك هو الابتر»
دشمن تو بي نسل خواهد ماند و او ابتر خواهد شد.
بدون فايده خواهد بود، پس آيات قبل بايد پيرامون نسل پيامبر باشد. تا اين سخن از ابتر بودن دشمن پيامبر معنا دهد و بي فايده نباشد. [3]
پي نوشت ها:
[1] تفسير نمونه، ج27، ص368.
[2]  تفسير نمومه، ج27، ص375.
[3] اميزان في تفسير القرآن، چاپ دوم، ج20، ص370.